Sosyal Sorumluluk

İşletmelerin ahlaki sorumluluklarını, işletmelerin genel faaliyetlerini sürdürürken veya karar alırken ahlaki değerlere duyarlı olması olarak tanımlayabiliriz. İşletmelerin ahlaki sorumluklarını en genel anlamda etik terimiyle özdeşleştirmek mümkündür. Etik anlam olarak neyin iyi, neyin doğru, neyin yanlış ve neyin yapılıp neyin yapılmayacağını belirleyen ahlak felsefesi olarak tanımlanabilir. Genel olarak toplum tarafından işletmelerin etik kurallara ve ahlaki değerlere uygun davranması beklenir.

İşletmeler için oluşturulacak etik kurallar işletmenin tüm çalışanları tarafından benimsenmelidir. Bu nedenle öncelikle işletme sahipları ve yöneticiler etik kuralların bilincinde davranmalı ve çalışanları da etik davranışlar hakkında bilgilendirerek etik dışı davranışlara yönlendirmemelidirler. İşletme içi kabul görmesi gereken bazı etik değerler şunlardır: kaliteli ürün üretmek, yalan söylememek, dürüst olmak, tüketiciye yanıltıcı bilgiler vermemek, şeffaflık, tarafsızlık vb.

İşletmeler ahlaki sorumluluklarını yerine getirirken birtakım sorunlar ortaya çıkabilir. bunun sebebi işletmelerin çıkarları ile toplumun beklentileri arasındaki farklılıklarıdır. Örneğin bazı işletmeler karı arttırmak amacıyla üründe kalite düşürme veya fiyatı arttırma yoluna girebilirler. Bu kararlar toplum açısından etik dışı kabul edilebilir. bu nedenle işletmelerde etik olmayan kararları önlemek için birtakım önlemler alınabilir.

• İşletme içi etik kurallar oluşturulmalıdır,
• Etik kurallar ve etik kuralların önemi çalışanlara benimsetilmelidir,
• Yapılacak davranışın etik olup olmadığı konusundaki belirsizliklerde karar yapılmaması yönünde verilmelidir,
• Etik dışı ve yasa dışı çalışmalar ve anlaşmalar ortaya çıkarılmalıdır, işletme içi denetimler yapılmalıdır,
• Etik dışı davranan kişiler cezalandırılmalıdır,

Sonuçları itibarı ile işletmeye yarar sağlasa dahi tüm etik dışı davranışlar ve eylemler işletme tarafından kabul edilmemelidir.

Çalışanlar, işletmenin en önemli üretim kaynaklarıdır. bir işletme çalışanları olmadan varlığını sürdüremez. Çalışanlar ise işletme tarafından verilen işleri yaparak ücret kazanırlar. Bu nedenle yaptıkları işin karşılığını tam olarak almak isterler. Her çalışanın öncelikli amacı geçimini sağlamak ve kalıcı bir işte çalışmaktır. İşletme çalışanlara karşı devamlı ve huzurlu bir iş ortamı sunmakla sorumludur. Çalışanların iş yerinde görevlerini sağlıklı bir biçimde yerine getirmeleri için gerekli sağlık ve güvenlik önlemlerini almak da işletmelerin sorumluluklarındadır. Ayrıca işletmeler çalışanlarına karşı yasal sorumluluklarını da yerine getirmek mecburiyetindedirler. Bunlardan en önemlisi çalışanların sosyal güvenliğini sağlamaktır. Bu yanında çalışanlara ilişkin yapılan eğitimler, kariyer planlamaları, iş yerinde koruyucu önlemler ve ödüllendirici sistemler işletmelerin çalışanlarına karşı sorumlulukları arasında sayılabilir.

Hissedarlar ve yatırımcılar ise işletmenin finansal kaynaklarını oluştururlar. Hissedarlar ve yatırımcılar işletmelerden yatırımların sonuçlarının başarıya dönüşmesini ve işletmelerin yatırım sonucu kar elde etmelerini beklerler(temettü). Yöneticiler hissedar ve yatırımcıların beklentilerini karşılamak için en az kaynakla en fazla valığı elde etmekle yükümlüdürler. İşletme yetkilileri finansal konulardaki kararları belirlenen hedefler doğrultusunda dikkatli olarak vermelidirler. Bunun yanında yapılacak yatırımların kararları iyice analiz edilerek verilmelidir ve yatırımların kara dönüşmesi sağlanmalıdır. Hissedarlar yatırımlarının karşılığı olarak yüksek kar payı almayı bekler.İşletmelerin dış çevreleri işletmenin etkinliklerinden doğrudan veya dolaylı olarak etkilenen paydaşlardan oluşur. Resmi kurumlar, tüketiciler ve müşteriler doğal çevresi gibi.

Tüketiciler ve müşteriler, işletmelerden güvenilir ve kaliteli mal ve hizmetler sunmalarını beklerler. Bunun yanında tüketicilerin en önemli isteklerinden bir diğeri ise uygun fiyata ve garantili ürün veya hizmet almaktır. İşletmeler tüketicilerin kaliteli ürün beklentilerini karşılamakla yükümlüdür. Bunun yanında işletmelerin tüketiciyi yanlış yönlendirmeme, kaliteli ürün satma ve tüketiciyi ürün hakkında doğru bilgilendirme sorumlulukları da vardır.

Resmi kurumlar, devletin, toplumun eğitim, sağlık, güvenlik, barınma, beslenme, sağlıklı bir toplum gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurduğu kurumlara denir. Devlet ve resmi kurumlar işletmelerden vergilerini ödemelerini ve hukuk kurallarına uymalarını beklerler. İşletmeler ise düzenli olarak vergilerini ödemek, doğru vergi beyanında bulunmak ve iş hayatına ilişkin mevzuata uymakla yükümlüdürler.

İşletmelerin dış çevreye karşı en önemli sorumluluğu çevre kirliliğini önlemek ve çevreyi atıklardan korumaktır. İşletmelerin üretim faktörlerinden bir tanesi de doğal kaynaklardır. Bu nedenle işletmeler doğal kaynakları sürekli tüketme eğilimindedirler. Özellikle ağır sanayi işletmeleri doğal kaynaklara zarar vermektedirler. Ancak işletmeler alacakları bazı önlemlerle dış çevreye karşı sorumluluklarını yerine getirebilirler ve doğal çevreye verdikleri zararı en aza indirebilirler.